RAMON DE DURAÑONA

RAMON DE DURAÑONAREN ERAKUNDEA

D. Ramon de Durañona Urruticoechea, Trapagaranen jaio zen, Salcedillon auzoa hain zuzen ere, izan zen bateko emigranteak joan zirela Ameriketara, bere herria laguntzera Buenos Airesen eta hil zen 97 urterekin 1877. urtean. 1865. urtean Julian Olaso eta Jose Durañona, esan zuten udalerriari D. Ramon Durañonaren idea: inpulsatzea umeen heziketa. Ideia hau puntu ezberdinak zituen: 1.•Ipini 1.a heziketako andereño bat. 2.•Ordaintzea irakasleari intereseengandik 200.000 erreal urtero. 3.• Horiek etortzen zure oinordekoek pasatzeko gertaera ideia hau ez dela gauzatzen hasi. 4.• Orunadunak San Salvador eta Urioste haurrak dira. Irakaslearen soldata 4.300 eta 1.700 urteko egiazko izango litzateke paper, tinta, liburuak eta abar bideratu beharko litzateke. 1866 Ramon Durañona bere gutun bat eta bertan adierazi nahia iragarri du: Nire jatorrizko lekua aurkitu lehen hezkuntzako, eta bere ateak zabalik izan ziren etengabe, seme-alaben hezkuntza. Hurrengo urtean (1867) eman zion benetako polarra 200.000 honako baldintza hauekin: 1. 200.000 baino R.V. higiezinen, letrak lehen irakaslea, erabilgarria, seme-alaben hezkuntza doakoa eta Urioste Harana erosteko dira. 2. Duten irakasle eta administrazio gako Udaletxea aukeratzeko. 3. Adarretan egon irakurtzen du, idatziz, ortografia, gramatika, historia, nekazaritza eta Katolikoaren Doktrina Cristina irakaskuntza oinarrizko ezagutza oinarrizkoa. 4. Edo hutsegitea xedapen horiek betetzen bere oinordeko guztien joan. 1868ko maiatzaren 5ean fundazioaren idazkia egin zen.

MEATZARIAREN ETXEA

LANEAN

MEATZARITZAREN HASIERA

1840 – 1850 artean gizarte lan baldintzak asko aldatzen dira. 1860 an 1859 eta 1849 eta 1859ko legeak minatoz aprobetzatzea debekatzen dute. 50 urte baino pizka bat gehiagotan legea asko aldatu zen. Gerra Zibila amaitu ondoren ingelesek Vizkaiko minerala eskatu zuten oso ona zelako. Gure mendietan aurkitutako mineralak izan dira: Vena, Campanil, Rubio eta Carbonato.Ezaugarri inportanteena burdina da. VENA: Burdinoletarako erabiltzen zen mineral bat da. Oso erreza zen gutxiagotzea. CANPANILA:Burdines osatuta dago, eta ia ia desagertuta. RUBIOA: Bere itxura paisaiarena bezala da. 1880an hasi zen erabiltzen. CARBONATO: Campanil eta rubioaren artean aurkitzen dugu, 1890 arte ez zen aprobetzatzen.

TRAPAGARANGO ARMARRIA

Trapagarango udaletxea bigarren gerra karlista amaitu ondoren bilatzen ari da armarri bat bere izena izendatzeko . 1881eko apirilaren 26an, bere txostena hurrengoa da : hartu behar du armarriagatik etxe hau osatzen da 13 urrezko izarrengandik zelai gorrian, ipinita bertikal moduan hiru dorreetatik lauetara, eta bat gehiago beheko aldean, erdialdean. Hau da lehenengo armarria Salazarreko etxean. 1881ean udaletxea onartzen du bakarrik ezistitzen diren armak errota dela Bizkaiko armarriak esaten da Salazarren eta Retuertoren Galindiko errota direla Salazarren errota, yelmoak dauzkate begiratzen . 1882 ean harriz Galdamesen ipini dute udaletxe berrian ezkerretara begiratzen, zeren eta Galindokoaren kopia bat da . Ybarrak esaten du, yelmoaren basean irakurri ahal dela Salazarren inskripzioa eta bere beheko aldean iruditzen da jausten direla lanbrekin batzuk.

TRAPAGARANGO ARMARRIA

Trapagarango udaletxea bigarren gerra karlista amaitu ondoren bilatzen ari da armarri bat bere izena izendatzeko . 1881eko apirilaren 26an, bere txostena hurrengoa da : hartu behar du armarriagatik etxe hau osatzen da 13 urrezko izarrengandik zelai gorrian, ipinita bertikal moduan hiru dorreetatik lauetara, eta bat gehiago beheko aldean, erdialdean. Hau da lehenengo armarria Salazarreko etxean. 1881ean udaletxea onartzen du bakarrik ezistitzen diren armak errota dela Bizkaiko armarriak esaten da Salazarren eta Retuertoren Galindiko errota direla Salazarren errota, yelmoak dauzkate begiratzen . 1882 ean harriz Galdamesen ipini dute udaletxe berrian ezkerretara begiratzen, zeren eta Galindokoaren kopia bat da . Ybarrak esaten du, yelmoaren basean irakurri ahal dela Salazarren inskripzioa eta bere beheko aldean iruditzen da jausten direla lanbrekin batzuk.

BURZACO

Meatzaritza, 1875tik 1885ra meatzaritza oso garrantzitsua izan zen . Burzaco auzoaren alboan zeuden meategiak Europako garrantzitzuenak izan ziren . Europako jende geihena Burzacora etortzen ziren minerala hartzeko . Minerala garraiatzen zen bagonetetan zaldiz arrastraturik.Gizon handiek umeen laguntzas"12tik 14urteetara hartzen dute aukeratutako minerala sakutan .Meatzarien lana oso gogorra zen eta jateko bakarrik emten zizkien ogi zatiak. Nagusia beti kontrolatzen zuen iha guztiak zeuden ala ez eta ere kontrolatzen zuen guztia ondo zihoala ala ez. Paula, Naroa eta Jon

HERRI KIROLAK

Herri kirolak aintzinetik ospatzen zen.Joko asko daude: Aiskora proba. sega jokoa. harri jasotzailea. lokotz bilketa. saku proba. sokatira. harri zulaketa etab. Trapagaranen kurtzoaren zehar ospatzendira eta La Escontrilla eskolak taldea dauka, geihengoak mutilak gara baina neskak ere badaude. Normalean jokatzen dugu beste herrietan.Etxean edo etxetik kanpo jolastuz oso onak gara Xavi, Luken eta Oihan

SUHILTZAILEAK

1994.urtean hasi ziren suhiltzaileak Uriosten eta sua dagoenean haiek joaten dira itzaltzera Bizkaiko leku batzuetara. Egun batean joan ginen haiek ikustera eta barra batzuk zeuzkaten azkar jaisteko sua badago leku batean. Rokodromo bat dago praktikatzeko altuerak. Kamera Nikon E7600 daukate, leku ilun baten barruan pertsonak aurkitzeko balio du. Arnasteko tresnak zeuzkaten. Kamioi asko daukate, eta montatu ginen batean eta sirena eta guzti piztu ziguten. Txandaka lan egiten dute eta Guardiako Buruaren lana egiten dute.

Olatz, Aitor eta Oier

Ezagutu Barakaldo

Barakaldo herria Bilboko itsasadarraren ezkerraldean dago. Mapa bati begiratzen badiogu, iparraldean Sestao eta Trapagaran, hegoaldean Alonsotegi eta Güeñes, ekialdean Erandio eta Bilbao eta mendebaldean Galdames eta Trapagaran herriak daude.Rontegi menditik begiratzen badugu horrelako mendiak daude:Basatxu, Arroletza, Sasiburu, Peñas Blancas, Apuko eta Argalario. Hemendik gertu ibai batzuk daude, adibidez Castaños eta Bilboko itsasadarra. Gure klima ozeanikoa da, epela eta hezea; urteko temperatura 14ºC ingurukoa da eta nahiko euri egiten du urte osoan zehar. Barakaldo herria Done Bikendin hasi zen, horrexegatik han jarri zuten lehenengo udaletxea XIV.mendean, gero Foruetan eraikin zuten bigarrena eta ondoren gaur egungoa. Nahiz eta ez iruditu Barakaldok historia luzea du eta monumento garrantzitsuak ere bai. Hasteko, Barakaldon landak baino ez zeuden eta jende gutxi bizi zen, baina denbora igaro ahala dorretxeak eriki zituzten eta hor jauntxoak bizi izan ziren. Garai hartan guda asko zeuden eta jauntxoek borrokatzen zuten lurrak lortzeko. Gure arteko gudak amaitu eta gero, XIX. mendean frantziarrak etorri ziren lurrak lortzeko asmoz. Herritar asko atxilotu zituzten, haien artean Anjel Bituritxaren aita. Anjel hamabi urteko mutil azkarra zen eta bere aita askatzeko frantziarren laguna egin zen, horrela lekua ezagutu ahal izan zuen eta egun batean sartu zen, dinamitaz dena suntsitu zuen eta frantziarrek alde egin zuten, baina Angel hil egin zen; bere omenez Barakaldoko armarrian aingeru bat dago. Geroago XX.mendean jaio zen Antonio Miranda deitutako umea, hamabost urterekin Kubara joan zen bere osabarekin dirua lortzera.Hona itzuli zenean ez zuen familiarik, eta orduan bere dirua barakaldotarrei eman zien zerbait ona egiteko. Horrekin Miranda fundazioa egin zuten bere omenez. Garai horretan industrializazioa sortu zen eta Sestaoko bi lantegi eta Barakaldoko bat batu ziren eta Bizkaiko Labe Garaiak sortu ziren. Jende asko etorri zen hona lana aurkitzera eta dirua lortzera, baina 1996ko ekainean itxi ziren krisia zela eta. Orain Barakaldo asko aldatu da, etxe berriak, kaleak eta lorategiak eraiki dira eta herri askoz garbiagoa eta politagoa da.

Rontegiko 6.maila

Gure eskola Rontegi auzoan dago, Araba kalean hain zuzen ere.Zaharra da berrogeita hamargarren urteurrena bete bait du. Bi erikuntza daude, gu nagusian gaude, bigarren solairuan 5. mailakoekin batera.Gure gela ez da oso handia, baina bai oso argitsua. Aurrean arbela digitala eta arrunta daude. Arbela digitala egunero erabiltzen dugu, baina batzuetan pertsianak jaitsi behar ditugu ondo ikusteko.Eskuinaldean lehio oso handiak ditugu, ezkerrean arropa eskegitzeko gakoak daude eta atzean hiru armairu ditugu liburuak, hiztegiak eta abar gordetzeko.Hor ere badago gure ordenagailuak gordetzeko armairua. Oso garrantzitsua da ordenagailuak kargatzeko, bestela ezin dira erabili. Hogeita bi ikasle gara, hamaika neska: Sara, Maria, Olaia, Oihane, Merveille, Aroa, Iratxe, Salma, Maitane, Aurelia eta Alba eta hamaika mutil: Xabier, Josu, Aketza, Igor, Erlantz, Eneko, Unai G., Ixai,Enaitz, Unai T.eta Asier. Gure tutorea Elena deitzen da eta beste irakasle batzuk ditugu ingelesa, gorputz hezkuntza, musika eta erlijioa emateko. Atsedenaldietan mutilei futbolean jokatzea gustatzen zaie, nahiz eta askotan lizkarrak sortu, eta neskek nahiago dute elkarri hitz egin.Asko ikasi dugu ikasturte honetan eta gogor lan egin dugu Institutura pasatzeko. Lanak egin ditugu eta gelakoen aurrean aurkeztu ditugu. Lehiaketetan parte hartu dugu, adibidez eskoba lehiaketa dugu. Txango gutxi egin ditugu, politena izan zen Baratze baserrira egin genuena ikasturtearen hasieran.Oraindik azken txangoa falta zaigu eta agurra emateko jaia.

LA ESCONTRILLAKO 5. MAILAKOAK

-Gure klasea 2. solairuko azken gelan dago. Gure klasea ez da txikia ez handia ertaina baizik.Gu 23 ikasle gara: Luken,Oier,Ariadna,Oihan,Tania,Cristian,Aitor D.,Jon,Paula,Aitor E,Olatz,Rubén, Eneko,Alaitz, Xavi, Goizane, Erik, Naroa, Aritz R., Nerea, Aritz S., Artea eta Mikel. -Eta gure andereñoa Bego deitzen da. Ainara bigarren andereñoa da. Ordenagailuak dauzkagu denok, baina batzuk ez dira ondo joaten interneta dela eta. Arbel digitala eta arbel arrunta dauzkagu, baina arbel normala ez da ondo ikusten. -Letizia musikako irakaslea da,baita jantokiko arduraduna ere, orain bajan dago eta Igone da bere ordezkoa.Pepa ingeleseko 'teacher' (andereñoa) da, orain bajan dago eta Esti da bere ordez dagoena.Txema gimnasiako maisua da eta ere eskolako idazkaria da, orain bajan dago eta Urkiol da bere ordez dagoena.

JAIAK

Jairik gehienak zenbait egun diraute eta jai programetan ez dira falta barrenadoreak, kalejirak, fanfarriak, umeen jokoak, kirol lehiaketak, kultur ekintzak, herri kirolak, erromeriak, dantzaldiak, su artifizialak, eta abar. Magdalenaren egunean erromeroak kobazulora igotzen dira oinez, eta meza bat egiten dute, gero jaten dute bazkaria eta dantzatzen dute, eta zaldietan ere joaten dira, arratsaldeko seietan bueltatzen dira La Arboledara eta jaisten dira kadeneta luze batean helduta, festa amaitu arte.

Erik eta Jon

BARRASKILO LASTERKETA

Zaballa , Trapagako auzo bat da. Zaballako festak maiatzaren 1ean hasten dira eta barraskiloko lasterketa egiten da. Hau da: parte hartu nahi duenak barraskilo bat bilatu behar du, eta gero Zaballara eraman behar da. Bosnaka egiten da eta 10 txanda daude, 50 barraskilo gutxi gorabehera parte hartu ahal dutelako.Baina bakarrik 14 sari daude.

Barrraskilo bakoitzari 240g-ko harri bat ipintzen zaio lotuta eta kronometatzen da zenbat iraunten duen arroka 1 metro arrastratzeko.

Artea eta Nerea